ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ

ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ

ਡਾ. ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤ ਗੌੜ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰੀਤ ਵਿਹਾਰ ਸਥਿਤ ਮੈਟਰੋ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। 6 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ ਉਹ ਡਿਊਟੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਤ ਵਿਹਾਰ ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਥੋਂ ਮੈਟਰੋ ਪਕੜ ਕੇ ਉਹ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੌਤਮ ਨਗਰ ਸਥਿਤ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਸ ਦਿਨ ਰਾਤ ਦੇ ਸਾਢੇ 11 ਵੱਜ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਖਿਰ ਮੈਟਰੋ ਟ੍ਰੇਨ ਵੀ ਜਾ...
ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਉਹ ਹਕਲਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਉਸਨੂੰ ਛੇੜਦੇ ਸਨ, ਉਸਨੂੰ ਚਿੜਾਉਂਦੇ ਸਨ।ਉਸਦੀ ਇਹ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਸਾਸ-ਏ-ਕੰਮਤਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਜਮਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼...
ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਇਆ। ਸਵੇਰੇ ਸਾਝਰੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਪਟਿਆਲੇ ਮੁੜ ਸਕੀਏ। ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਇੰਝ ਹੀ ਕਰਦੇ ਸਾਂ ਕਿ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪੌਣੇ ਕੁ 9 ਵਜੇ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਵੀ ਅਸੀਂ ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ਚੱਲੇ ਸਾਂ ਅਤੇ ਰਸਤੇ...
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਵਾਦ ਦੀ ਜਿਊਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਘ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀ ਮਰਜੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੱਤਾ ਵੀ...
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਬੰਦਾ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮੈਂ 31 ਦਸੰਬਰ 2017ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ ਵਿੱਚ 1 ਜਨਵਰੀ 2018 ਦਾ ਖਿਆਲ ਦਸਤਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਕਰੇ ਅਮਿੱਟ ਪਲਾਂ ਦਾ ਲੰਮਾ ਕਾਫ਼ਲਾ...
''ਡਾ. ਵਾਲੀਆ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮਿਊਨਿਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਜ਼, 32 ਕੌਂਸਲਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 17 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੋਣਾਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ 'ਤੇ ਲੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਮੈਂ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਲ ਬਾਡੀਜ਼ ਦੇ...
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਸੰਚਾਰ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਵਾਂਵਿੱਚ ਬੋਲਚਾਲ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਲਿਖਤੀਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਬਾਅਦ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ, ਲਿਖਣ ਕਲਾ ਜਾਂ ਲਿੱਪੀ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ...
ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਖੇਤਰਦੇ ਲੋਕ ਬਹਾਵਲਪੁਰੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਬਹਾਵਲਪੁਰੀਏ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।ਮੇਰੀ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਇਸੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬਹਾਵਲਪੁਰੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸਮਝ ਤਾਂ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬੋਲਦੀ ਘੱਟ ਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਐਮ. ਫ਼ਿਲ...
ਮੇਰੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਮਾਗਮ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੱਸਣ ਲੱਗੀ, ''ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ।'' ਮੈਂ ਮੁਸਕਰਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ ਹਰ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਇੰਝ ਹੀ ਸੋਚਦੀ ਹੈ ਪਰ ਫ਼ਿਰ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ''ਤੈਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਕਿ ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਦਿਸ ਰਹੀ ਸੀ?'' ''ਹੋਇਆ ਇੰਝ ਕਿ...
ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ ਕੈਂਸਰ ਰੋਕੋ ਸੇਵਾ ਸੁਸਾਇਟੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ 'ਤੇ 5 ਨਵੰਬਰ 2017ਨੂੰ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ।ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜ਼ੀਤ ਤੋਂ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਡਾ. ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ, ਡਾ. ਭੀਮਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸੱਤਰਾਂ ਦੇ...