ਬਚਪਨ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ‘ਚ ਕੈਂਸਰ ਮੌਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਾਰਣ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 18 ਸਾਲ ਤਕ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਇਸ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁੱਝ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਗੌਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਛੇਤੀ ਵੀ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਫ਼ੋਰਟਿਸ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਰੀਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਪੀਡੀਐਟ੍ਰਿਕ ਹੀਮੋਟੌਲੋਜੀ, ਓਨਕੌਲੋਜੀ ਅਤੇ ਬੋਨਮੈਰੋ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ HOD ਡਾ.. ਵਿਕਾਸ ਦੂਆ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੈਂਸਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।
ਐਕਿਊਟ ਲਿਊਕੀਮੀਆ – ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕੈਂਸਰ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ 2 ਤੋਂ 4 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ‘ਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਬੋਨਮੈਰੋ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ 4 ‘ਚੋਂ 3 ਮਾਮਲੇ ਐਕਿਊਟ ਲਿਮਫ਼ੋਬਲਾਸਟਿਕ ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕੇਸ ਐਕਿਊਟ ਮਿਲਾਈਡ ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ – ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ‘ਚ ਦਰਦ, ਥਕਾਵਟ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਰਿਸਾਅ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਭਾਰ ਘੱਟ ਹੋਣਾ, ਆਦਿ।
ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ – ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਜਾਂ ਨਰਵ ਸਿਸਟਮ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਟਿਊਮਰ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੈਂਸਰ ਹੈ। ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ‘ਚ ਫ਼ਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਇਕੋ-ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਦੇ ਲੱਛਣ – ਸਿਰਦਰਦ (ਸਵੇਰੇ ਉਲਟੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ), ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਸੰਤੁਲਨ ‘ਚ ਸਮੱਸਿਆ, ਦੇਖਣ, ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਬੋਲਣ ‘ਚ ਸਮੱਸਿਆ, ਲਗਾਤਾਰ ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਣਾ।
ਨਿਊਰੋਬਲਾਸਟੋਮਾ – ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਨਵਜੰਮੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਅਵਿਕਸਿਤ ਨਰਵ ਸੈੱਲਜ਼ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਐਡ੍ਰੈਨਲ ਗਲੈਂਡ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਿਊਰੋਬਲਾਸਟੋਮਾ ਦੇ ਲੱਛਣ – ਚੱਲਣ ‘ਚ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜਨਾ, ਅੱਖਾਂ ‘ਚ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣਾ (ਅੱਖਾਂ ਭਿੱਜੀਆਂ ਰਹਿਣੀਆਂ), ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਦਰਦ ਰਹਿਣਾ।
ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ ਨੂੰ ਲਿਓਮਫ਼ੋਸਿਟਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਲਸੀਕਾਪਰਵ ਅਤੇ ਲਸੀਕਾ ਟਿਸ਼ੂ ਵਰਗੇ ਟੌਂਸਿਲਜ਼ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੋਨਮੈਰੋ ਅਤੇ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਜਿਸ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਫ਼ੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਥਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਹੌਜਕਿਨਜ਼ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ – ਉਂਝ ਹੌਜਕਿਨਜ਼ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ ਨਾਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਇਹ ਕਿਸਮ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ‘ਚ ਇਕੋ-ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਇੱਕ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਵੀ ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਨੌਨ-ਹੌਜਕਿਨਜ਼ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ – ਹੌਜਕਿਨਜ਼ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ‘ਚ ਨੌਨ-ਹੌਜਕਿਨਜ਼ ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਘੱਟ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ‘ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫ਼ੈਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਇਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਗੰਭੀਰ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਬਾਲਗਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ‘ਚ ਬਿਹਤਰ ਨਤੀਜੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਲਿਮਫ਼ੋਮਾ ਦੇ ਲੱਛਣ – ਗਲੇ ਦੀ ਲਿਮਫ਼ ਨੋਡਜ਼ ‘ਚ ਸੋਜ ਆਉਣਾ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰ ਘੱਟ ਹੋਣਾ, ਬੁਖ਼ਾਰ, ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਉਣਾ।
ਸੂਰਜਵੰਸ਼ੀ
